Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Sẽ thí điểm chính sách hợp tác công tư trong đầu tư cho văn hóa

VHO- Dành nhiều thời gian phân tích và tổng kết, bế mạc Hội thảo văn hóa 2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, ông rất đồng tình với quan điểm “văn hóa vừa làm ra đạo lý, nhưng cũng làm ra tiền của cho xã hội” mà nhiều người trực tiếp làm văn hóa đã trao đổi trước đó.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nêu rõ, một trong các đột phá chiến lược, mở đường cho phát triển văn hóa trong giai đoạn tới là phải hoàn thiện thể chế, chính sách, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam.

 Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tổng kết Hội thảo Văn hóa 2022

Không có Chương trình này, nguồn lực thực thi rất khó khăn

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, “trên cơ sở hệ thống hóa các chủ trương của Đảng, các tham luận tại Hội thảo đã đề cập đến 9 nhóm chính sách lớn, quan trọng, cần được tập trung nghiên cứu, thể chế hóa để tháo gỡ các điểm “nghẽn”, tạo sự đột phá cho phát triển văn hóa”.

Về các giải pháp nhằm hoàn thiện thể chế, chính sách và bảo đảm nguồn lực cho phát triển văn hóa, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, “việc xây dựng Chương trình mục tiêu Quốc gia về phát triển văn hóa để tập trung nguồn lực thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 được xác định là giải pháp đúng đắn, khoa học, hiệu quả nhất. Chín nhóm chính sách nêu trên là các nội dung quan trọng để xây dựng khung chính sách cho Chương trình này”. Trong bài phát biểu kết luận, Chủ tịch Quốc hội đã nhiều lần nhắc đi nhắc lại việc cần thiết phải sớm xây dựng, ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2022-2030, “vì nếu không có Chương trình này thì khó mà phát triển văn hóa, nguồn lực thực thi sẽ rất khó khăn”.

Chủ tich Quốc hội cho biết, Hội thảo đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa; các cơ chế, chính sách ưu đãi đầu tư, thuế, tín dụng, đất đai... cho phát triển văn hóa. Đối với Chính phủ, Hội thảo đề xuất nghiên cứu các kiến nghị tại Hội thảo, theo thẩm quyền chỉ đạo các cơ quan chức năng rà soát tổng thể và đề xuất sửa bổ sung, hoàn thiện hệ thống luật pháp về văn hóa, nhất là các vấn đề còn thiếu. Chỉ đạo rà soát, tổng kết, đánh giá kết quả triển khai các dự án, đề án trong lĩnh vực văn hóa. Khẩn trương ban hành và triển khai hiệu quả các chiến lược, đề án, quy hoạch, chương trình trong Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030. Nghiên cứu khung chính sách quan trọng đã được Hội thảo đề xuất, khẩn trương xây dựng và trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2022-2030.

 Toàn cảnh Hội thảo Văn hóa 2022

Hướng tới đạt 2% tổng chi cho văn hóa

Một trong những vấn đề được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh là nguồn lực tài chính dành cho văn hóa còn hạn hẹp. Nhắc lại ý kiến của Thứ trưởng Nguyễn Duy Đông nêu về nguồn lực tài chính trong thời gian gần đây, đầu tư cho văn hóa được quan tâm hơn. Giai đoạn trước, đầu tư cho văn hóa chiếm 1,57% tổng chi thường xuyên của ngân sách nhà nước, sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc 2021, đầu tư cho văn hóa chuyển biến mạnh hơn. Ở Trung ương, trong khung đầu tư công trung hạn tăng, nhiều địa phương tăng chi cho văn hóa, được khoảng 1,8%. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội lại cho rằng, đây là con số trong khung dự toán chứ thực tế chi không đạt được con số này. Ví dụ như năm 2021, đầu tư công ở Trung ương hụt 100.000 tỉ đồng nhưng ở địa phương lại tăng 300.000 tỉ đồng. Nhưng trong số đó, bao nhiêu kinh phí được đầu tư cho văn hóa lại chưa tính được, thường số tăng thêm đưa vào văn hóa là rất ít.

Bày tỏ sự trăn trở và tâm huyết về việc cần khơi thông nguồn lực đầu tư cho văn hóa, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các Bộ, ngành phải tính được tổng chi thực tế từ ngân sách cho các lĩnh vực chứ không chỉ tính khung dự toán ngân sách, vì số vượt thu và nguồn dự phòng còn nhiều nhưng chi cho văn hóa còn quá khiêm tốn. Trong khi đó, các nguồn lực khác cho văn hóa như xã hội hóa, hợp tác công tư còn thấp. Hay như việc thực hiện các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), trước đây trong các Nghị định của Chính phủ thì có lĩnh vực văn hóa nhưng đến Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư thì lại bỏ văn hóa. Như thế thì rất khó để khơi thông nguồn lực cho văn hóa. Các chính sách ưu đãi đầu tư, thuế, tín dụng... cho văn hóa cũng có được quan tâm nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, chưa đạt được mục tiêu đề ra.

Khâu tổ chức, thực thi pháp luật nói chung, đặc biệt là pháp luật liên quan trực tiếp đến văn hóa theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ là chưa mạnh. Việc đổi mới, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công còn nhiều vấn đề, có nơi còn áp dụng một cách máy móc. Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các tỉnh, thành phải rà soát lại, thậm chí phải sửa sai vì không tạo điều kiện cho văn hóa phát triển. Việc thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về văn hóa, trong đó, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới cơ chế, chính sách về văn hóa, phù hợp với tính đặc thù của văn hóa, nghệ thuật và bối cảnh mới cần được tập trung triển khai. Đặc biệt là việc hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa, thị trường sản phẩm và dịch vụ văn hóa, khắc phục tình trạng manh mún, dàn trải hiện nay. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, ông rất đồng tình với quan điểm “văn hóa vừa làm ra đạo lý nhưng cũng làm ra tiền của cho xã hội” mà một số người trực tiếp làm văn hóa trao đổi.

 Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ban, Bộ, ngành và các đại biểu dự Hội thảo

Lấy ví dụ Trung Quốc coi công nghiệp văn hóa là ngành nghề kinh doanh mới nổi khi đi nghiên cứu nội dung này ở Quảng Đông (Trung Quốc), Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết họ có kế hoạch rất cụ thể để thực hiện: Đưa ra 100 danh mục công nghiệp văn hóa và 100 doanh nghiệp tham gia ngay vào 100 dự án đó. Rất cụ thể và không chung chung. Ông cũng đề nghị Hội thảo cần phải nhận thức về quan điểm này, đánh giá đúng vai trò của ngành công nghiệp văn hóa. Hiện nay, cơ chế chính sách xây dựng văn hóa trong kinh tế, kinh tế trong văn hóa, huy động quản lý các nguồn lực cho văn hóa chưa cụ thể, chưa ưu đãi trong việc tạo nguồn lực xã hội cho văn hóa, chưa khắc phục được tâm lý ỉ lại vào ngân sách Nhà nước, hoạch định chính sách văn hóa chưa được quan tâm đúng mức, chưa tạo động lực cho các chủ thể tham gia phát triển văn hóa. Vì thế, cần sửa đổi, hoàn thiện các quy định về chính sách huy động các nguồn lực cho phát triển văn hóa, mô hình hợp tác công tư trong lĩnh vực văn hóa, tạo điều kiện hơn nữa cho việc thu hút nguồn lực tư nhân, xã hội ở trong và ngoài nước cho lĩnh vực văn hóa.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Chính phủ và Quốc hội đang tích cực xúc tiến để sớm cho phép thí điểm chính sách hợp tác công tư trong đầu tư cho văn hóa ở TP.HCM. Thành phố đang có danh mục 53 dự án văn hóa muốn triển khai đầu tư theo hình thức hợp tác công tư với số vốn hàng chục nghìn tỉ đồng. Sắp tới, Trung ương sẽ làm việc với TP.HCM để sớm xây dựng thí điểm chính sách này. Việc thể chế, chính sách cho phát triển văn hóa phải kiến tạo cho chấn hưng và phát triển văn hóa, thúc đẩy hợp tác quốc tế sâu rộng về văn hóa. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng yêu cầu rà soát, quy hoạch tổng thể nguồn lực; kết hợp định tính và định lượng trong đánh giá nguồn lực phát triển văn hóa.

Tập trung các nguồn lực cho phát triển văn hóa theo lộ trình, mục tiêu được xác định cụ thể thông qua Chương trình mục tiêu Quốc gia về phát triển văn hóa. Bảo đảm mức chi đầu tư cho văn hóa ít nhất đạt 1,8% tổng chi ngân sách nhà nước (bao gồm cả Trung ương và địa phương), hướng tới đạt 2% tổng chi ngân sách nhà nước hằng năm.

 THÚY HÀ; ảnh: TRẦN HUẤN